Vergunningverlening, toezicht & handhaving

De keur (de basisverordening van het waterschap) is de verordening van het waterschap met de regels voor de bescherming van waterstaatswerken (waterkeringen, oppervlaktewaterlichamen, bergingsgebieden en kunstwerken zoals stuwen en gemalen) en voor het onttrekken van grondwater.
In de keur is vastgelegd voor welke activiteiten een vergunning noodzakelijk is. Voor specifieke, veel voorkomende activiteiten, bijvoorbeeld het leggen van kabels en leidingen langs een watergang, heeft het waterschap algemene regels. Daarin is aangegeven dat een vergunning niet nodig is als men zich aan bepaalde regels houdt. Meestal moeten de werkzaamheden dan wel bij het waterschap worden gemeld. Op deze wijze vermindert het waterschap de regeldruk, zonder dat dit ten koste gaat van de benodigde bescherming van het watersysteem.

Het waterschap heeft twee leggers, één voor oppervlaktewaterlichamen en één voor waterkeringen. De legger (kaart met watergangen, afmetingen en onderhoudsafspraken die hoort bij de keur) bestaat uit kaarten en een register. Daarin is vastgelegd waaraan waterstaatswerken naar ligging, vorm, afmeting en constructie moeten voldoen, en wie onderhoudsplichtig is voor die waterstaatswerken. Ook zijn in de legger beschermingszones aangegeven. In deze zones langs watergangen en waterkeringen gelden op grond van de keur (de basisverordening van het waterschap) enkele beperkingen ter bescherming van de waterstaatswerken. Voor waterkeringen gelden ook beperkingen in het “profiel van vrije ruimte”. Dit is de strook grond die in de toekomst nodig kan zijn voor het uitvoeren van dijkverbeteringen.

Als een handeling verboden is op grond van de Wet of op grond van de keur (de basisverordening van het waterschap) van het waterschap, en er gelden geen algemene regels, dan geldt er een vergunningplicht. Voor de beoordeling van vaker voorkomende vergunningaanvragen kan het waterschap eigen beleidsregels opstellen die afgestemd zijn op het beleid van het waterschap.

Voor lozingen die de waterkwaliteit kunnen beïnvloeden gelden steeds vaker algemene regels die landelijk worden vastgesteld. Als er aanleiding is voor strengere of aanvullende lozingseisen, kan het waterschap maatwerkvoorschriften afgeven.
Het waterschap is bevoegd gezag voor de directe lozingen op het oppervlaktewater en voor lozingen rechtstreeks op een zuiveringstechnisch werk. Voor lozingen die via de riolering in het oppervlaktewater terecht komen (de indirecte lozingen) is de gemeente bevoegd gezag. In omvang en aantal zijn dit de meeste lozingen. Bij de lozingen waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, heeft het waterschap in verband met de bescherming van de waterkwaliteit en de goede werking van de rwzi (rioolwaterzuivering)'s een adviserende rol. Samenwerkend met gemeenten, komt het accent hier steeds meer te liggen op voorlichting en communicatie met de gebruikers of initiatiefnemers. Daarin wordt o.a. gekeken naar preventie, het watergebruik in een bedrijf, mogelijke alternatieven voor lozingen en het voorkomen van lozingen.

De dynamiek in stedelijk gebied, ontwikkelingen in de landbouw en glastuinbouw, en technologische ontwikkelingen stellen het waterschap steeds voor nieuwe opgaven. Concrete voorbeelden zijn de opkomst van mestverwerkingsbedrijven, toepassing van biologische luchtwassers (systeem om gassen en stofdeeltjes uit de lucht te halen) en lozingen vanuit koude-warmte opslag (KWO (koude-warmte opslag)). Als de landelijke regels voor dit soort lozingen ontbreken of regionale aanvulling nodig hebben, kan het nodig zijn dat het waterschap een eigen aanpak opstelt, bijvoorbeeld in de vorm van een beleidsregel (nadere uitwerking van de keur voor een specifiek onderwerp). Dit gebeurt in overleg met de betreffende sector.